Engelli sürücü adına kayıtlı özel aparatlı araçları, aracın proje ve teknik onayı sırasında TSE onayına sunulan birinci dereceden yakınları kullanabilir. Belirlenen kişiler haricinde birinin aracı kullanması ve olası bir kaza durumunda sigorta şirketleri hasarları karşılamamaktadır. %90 ve üzeri raporlu engelli kişi adına kayıtlı araçları ise engel kişinin (birinci, ikinci ve üçüncü derece, sözleşmeli sürücü) yakınları kullanabilir. Belirlenen kişiler haricinde birinin aracı kullanması ve olası bir kaza durumunda sigorta şirketleri hasarları karşılamamaktadır. Ayrıca engelli kişi araçta olmadan araç kullanılamamaktadır. Temel olan aracın engelli birey tarafından veya %90 üzeri engelliler için engelli yararına kullanılmasıdır. Aksi takdirde aracın amaç dışı kullanımı söz konusu olacağından idari işlem uygulanabilir.

Ehliyet alabilmek için; en az ilkokul mezunu olmak, 18 yaşını doldurmuş olmak ve engel durumu ile engelli sürücü belgesi alabileceklerini gösteren Sağlık Raporu gerekmektedir. Engelli kişinin kullanacağı araçta bulunması gereken özel tertibat, Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmeliğe göre hazırlanan listeden belirlenerek kodu ile birlikte sağlık raporuna yazılır. Sağlık Raporu, İl Sağlık Müdürlüklerine bağlı İl Sağlık Komisyonu tarafından verilir. Yazılı ehliyet sınavını geçen engelli sürücü adayı, engel durumuna uygun donanımlı ve direksiyon eğitimini aldıkları özel aparatlı araçlar ile uygulama/direksiyon sınavına girerler. Bu sınavdan da başarı ile geçen engelli birey ehliyet almaya hak kazanır. Sağlık raporunda belirtilen kısıtlama ve araç uyarlama kodları engelli sürücü belgesine de işlenmekte ve engelli sürücünün bu kodlara uygun olan araç kullanması gerekmektedir. Engelli sürücülere 2016 yılına kadar H sınıfı sürücü belgesi verilirken, 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren B sınıfı engelli ibareli ehliyetler kullanılmaya başlanmıştır. Bu nedenle H sınıfı sürücü belgesine sahip olan engelli bireylerin de ehliyetlerini B sınıfına çevirmeleri gerekmektedir.

%90 VE ÜZERİ ORANDA RAPOR SAHİPLERİ BAKIMINDAN; Zihinsel veya Psikolojik Hastalığı Bulunmayan Rapor Sahipleri Bakımından: Kişinin kendi imzası veya noterden tayin ettiği vekili ile aracı satın alabilmektedir. Zihinsel veya Psikolojik Hastalığı Bulunan Rapor Sahipleri Bakımından: Zihinsel veya psikolojik hastalığı bulunan (alzeihmer, demans gibi durumlarda) bireyler bakımından vasi atanması gerekmektedir. Vasi atanması için, vasi adayı (rapor sahibinin eşi, ) Sulh Hukuk Mahkemesi’ne dilekçe ile dava açması gerekmektedir. Mahkeme vasi adayını uygun görmesi halinde ilgili kişiyi vasi olarak atar. Vasi atamaya ilişkin karara diğer ilgililer tarafından itiraz edilmezse karar kesinleşiyor. Vasi olarak atanan kişi ÖTV muafiyeti ile araç almak istediği takdirde Mahkemeye bu konuda tekrar başvurarak ek karar alınması gerekmektedir. (Bazı durumlarda Mahkemeler alınacak araca ilişkin proformanın ibrazını talep edebilmektedir.) %90 ORANININ ALTINDAKİ – ORTOPEDİK ENGELLİ RAPOR SAHİPLERİ BAKIMINDAN ; Engel durumu %40 ve üzerinde olan engelli sürücüler de ÖTV muafiyetli araç alabilirler. Ancak bireyin Engelli Sağlık Kurulu Raporunun arka kısımdaki açıklamalar bölümünde, “özel tertibatlı araç kullanması gereklidir/gerekmektedir” şeklinde zorunluluğu belirten bir ibare mutlaka bulunmalıdır. Süreli rapor ile ÖTV muafiyetinden yararlanılmışsa; rapor süresi dolmadan mutlaka raporun yenilenmesi gerekmektedir. ÖTV muafiyetinden yararlanmak için mutlaka en az 1 yıl süreli Engelli Sağlık Kurulu Raporu olmalı ve raporun dolma süresinin bitimine 6 aydan fazla olmalıdır. (Not: Engelli birey sağlık kuruluna başvuru yaparken ÖTV muafiyetli araç alımı yapmak için rapor talebinde bulunulduğunun söylenmesi faydalı olacaktır. )

Öncelikle engelli kişinin Sağlık Raporunda belirlenen kısıtlama kodlarına ve tercih edilecek araca uygun özel tertibat belirlenir. Aracın ruhsat ve plakalandırma işlemleri yapılmadan önce aracın tertibatının montajı ve yetkili mühendis tarafından projelendirmesi yapılır. Aracın tertibat montajı ve projelendirilmesi yapıldıktan sonra çekici ile (araç plakasız olduğu için trafiğe çıkması mümkün değildir) TSE Araç Kontrol Merkezi’ne gider, muayene ve tespiti yapılır. Araç ve uygulanan tertibat TSE onayından geçtikten sonra araç ruhsatı çıkartılmakta ve plakalandırılmaktadır. Aracın ruhsatındaki açıklamalar bölümünde “özel tertibatlı” olduğu yer almaktadır.

ÖTV istisnasından yararlanan malul ve engellilerin bu kapsamda iktisap ettikleri araçları 5 yılın sonunda başkalarına satması durumunda, aracı alan kişi tarafından ÖTV ödenmeyecektir. Aracın ilk iktisabından 5 yıl geçmesi ile birlikte ruhsatta yer alan “satılamaz” kaydı düşürülecek ve aracın yeniden satışı mümkün olacaktır.

Doğal afet veya kaza sonucu aracın kullanılamaz “pert” hale gelmesi nedeniyle hurdaya ayrılması halinde bu aracın ilk iktisap tarihinden itibaren beş yıl geçmemiş olsa dahi aynı koşullarla başka bir aracın ilk iktisabında da ÖTV istisnasından yararlanılabilecektir.

4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun (7/2-c) maddesi kapsamında ilk iktisabını yapılan taşıtın ilk iktisap tarihinden itibaren beş yıllık süre dolmadan, yine aynı istisnadan yararlanmış olup henüz ilk iktisap tarihinden itibaren beş yıllık süre dolmamış olan bir başka malul ve engelli ile aracın ÖTV aranmaksızın takas edilmesi mümkün değildir.